Sepilok & Uncle Tan

We besloten Brunei weer te verlaten per bus, dan konden we wat meer van het land zien dan met de boot en we zouden ongeveer weer even laat in Kota Kinabalu aankomen. Het verliep echter weer anders. Om 7 uur stonden we klaar om de bus van 8 uur te pakken. Die dag was echter de viering van de geboorte van de profeet Mohammed en in een land waar de islam de staats godsdienst is, is dit een feestdag. De sultan zou die dag met zijn gevolg over straat richting de moskee lopen. Met als gevolg dat er die dag geen bussen zouden rijden. Over naar plan B. Snel de taxi in naar de watertaxi standplaats waar we de boot naar Labuan konden pakken. Snel ontbeten met een noedelsoep en de rustige boot in. Een uurtje later waren we op Labuan. Een eilandje wat als een soort niemandsland tussen Brunei en Maleisie dienst doet, alles tax free. We hadden bedacht dat we misschien vanaf Kota Kinabalu direct konden doorvliegen naar Sandakan. Omdat we nog twee uur hadden voordat de volgende boot naar Kota Kinabalu zou gaan. zijn we met een taxi naar het vliegveld gereden waar een kantoor van Air Malaysia zat. En inderdaad, om 17.40 ging er een vlucht naar Sandakan. We zouden ongeveer 16:15 aankomen in Kota Kinabalu en met een uur van te voren aanwezig zijn hadden we 25 minuten om van de watertaxi standplaats naar het vliegveld te komen. Als alles goed zou gaan moest het lukken.

Tegen half vijf kwamen we aan in Kota Kinabalu, met de rugzakken vooraan in de boot zodat we als eerste uit de boot konden. Snel naar de taxi's gelopen en geroepen dat we nog maar 20 minuten hadden. Nadat eerst nog even de taxi geblokkeerd was, ging daarna onze taxi chauffeur 'no problem' roepend met gezwinde spoed naar het vliegveld. Sinds lange tijd dat we weer eens harder dan 100 km/u reden, raar mat voelde supersnel aan. En inderdaad, precies op tijd op het vliegveld. Snel naar de incheckbalie en daar was het allemaal heel ontspannen. Nog alle tijd om op onze gemak de flightbags er omheen te doen. We hadden wel iets aan overgewicht (maar dat heb je al bij meer dan 15kg). We kregen wel een waarschuwing, dit waren propellorvliegtuigjes en bij teveel aan gewicht gaat het hele toestel de lucht niet in, oeps, maar gelukkig kon alles mee. Onze handbagage hebben we ditmaal niet op de weegschaal gezet ;-) Door al het gehaast was Martijn z'n zakmes vergeten en liep daarmee vrolijk door de veiligheidspoortjes. Gelukkig kon hij zijn rugzak ook nog inchecken. Ruim op tijd bij de gate, het vliegtuigje was er nog geeneens. Toen we eindelijk in het vliegtuig zaten was het wachten op andere passagiers die nog later waren. Nadat eindelijk iedereen er in zat was het zo'n noodweer dat we bijna een uur moesten wachten voordat we op konden stijgen.

Drie kwartier later kwamen we aan in Sandakan. Snel een hotel gezocht, een prima kamer. Daarna snel het terras op aan het water voor wat biertjes en internetten op ons laptopje (gekocht van ons verjaardagsgeld, dank daarvoor!). Een bevestiging ontvangen van Uncle Tan, een 3-daagje jungletocht bij de Kinabatangan rivier. De één na grootste rivier van Borneo.

Na een nachtje slapen hebben we eerst een bezoek aan Sepilok Orang Oetang Rehabilitation Centre gebracht, waar 'wees' orang oetangs (die verkocht zijn als huisdier) worden voorbereid om het wild in te gaan. De eerste stap voordat ze teruggaan is een voederplatform waar je als toeristen de orang oetangs kunt zien. Deze apen zijn dus nog aan het leren. Sommigen blijven hun hele leven nog terugkomen. Bij de entree kaartjes gekocht en snel naar het platform gelopen. Het plateau zat al vol met makaken die het ook wel makkelijk vonden dat er eten klaar werd gelegd. Al snel zagen we de orang oetangs de bomen uitkomen richting het plateau. Geweldige beesten! Er waren er twee met kleintjes. De kleintjes haalden allerlei capriolen uit en probeerden het eten te beschermen die de brutale makaken probeerden te ontfutselen. Toen al het eten op was en de meeste toeschouwers alweer waren vertrokken, kwam er nog een groe orang langs. Die liep ook nog even langs het wandelpad. Erg grappig om zo'n Orang van dichtbij te zien alhoewel deze nog niet echt in het wild zijn. Deze orang wilde de alminiumwaterfles van Marjolein graag van dichtbij bekijken maar gelukkig deed een andere bezoeker deze snel in haar rugzak terug.

Na een korte wandeling in de omgeving gemaakt te hebben, bekeken we een korte documentaire over het opvangcentrum. Halverwege voelde Marjolein een onbekend iets op haar hand en riep 'leech, leech', snel naar buiten en daar was de eerste ontmoeting met een bloedzuiger. De bewaker verwijderde snel de ongewenste bezoeker die gelukkig nog weinig schade had kunnen aanbrengen. Direct na de film maar snel leechsocks gekocht voor de komende jungletochten. Na de lunch was het tijd voor de tweede voedertijd. Vooraan gaan staan, en de Orang Oetang die die ochtend over het pad liep was nu ook weer van de partij. Het bleek een zwanger vrouwtje die de aandacht wel interessant vond. Wederom liep ze over de railing langs het pad. Een argeloze bezoekster met rugzuk bleef iets te lang zitten om nog wat foto's te maken en de Orang vond deze rugzak uitermate interessant. En daar hing de Orang aan de rugzak. Ongelooflijk hoe sterk die beesten zijn, en dit was nog maar een vrouwtje, de mannetjes zijn nog twee keer zo sterk. Twee bewakers probeerden de Orang van de rugzak van het meisje af te halen terwijl de Orang met zijn onderpoten haar benen ook nog eens beet ging houden. Na de Orang er eindelijk afgehaald te hebben was het meisje wel erg geschrokken en het huilen stond haar nader dan het lachen. De rest van de middag stond ze ook behoorlijk achteraan. Haar persoonlijke ontmoeting met een Orang Oetang was voldoende geweest.

De volgende dag naar Uncle Tan voor onze eerste jungle tocht. Om 1 uur verzamelen bij het B&B en van daaruit met 10 personen in een busje om anderhalf uur verder in een boot te stappen, de Kinabatangan rivier op. Onderweg wordt het pijnlijk duidelijk hoe het ervoor staat met de tropische regenwouden op Borneo. Urenlang achterelkaar palmolieplantages. Ook langs de rivier slechts een strookje van zo'n 5 of 10 meter aan bomen en daaarachter weer palmbomen. In de boot zagen we de eerste wilde orang oetang al, bijna zielig om te zien dat hij slechts een strook langs de rivier heeft om langs te bewegen. De houtkap hier en de aanplant van palmbomen voor de palmolie bedreigt het leefgebied van de orang oetang, de sumatraanse neushoorn, de pygmee-olifant en nog vele bedreigde dieren waarvan er soms nog maar tientallen van rondlopen. De restjes regenwoud die er nog over zijn lijken haast wel eilandjes in de zee van palmbomen. De inwoners zijn er wel blij mee, het levert welvaart op. Maar het is wel tragisch om te weten dat waarschijnlijk over 15 jaar er waarschijnlijk geen tropisch regenwoud meer over is.

Toen we aankwamen in het jungle-camp van Uncle Tan werden we hartelijk begroet met een 'welcome to the jungle' door de staff. Het kamp was erg basic maar echt langs de rivier middenin het regenwoud. We sliepen in 6-persoonshutten zonder ramen en zonder deur. Gelukkig wel met muskietennetten. Geen stromend water en elektriciteit alleen van 6 tot 12 's avonds. Maar de omgeving maakte veel goed. En de uiterst vriendelijke staff ter plekke (in totaal waren er 25 personen werkzaam) was nooit te beroerd om iets uit te leggen. De toiletten waren zo'n 5 minuten lopen over een houten looppad en dienden doorgespoeld te worden met rivierwater. Daar konden we ons ook mee douchen en wassen. De rest van de tijd wanneer we niet op safari waren, werd doorgebracht in de gemeenschappelijke ruimte waar de briefings werden gegeven, het eten werd geserveerd en biertjes konden worden gedronken. Er hingen veel foto's van de dieren die te zien waren.

De eerste avond gingen we al direct op zoek naar Orang Oetangs, en ja hoor, al snel een paar wilde orangs gezien. Echt bijzonder om ze in het wild te zien. Ze klimmen snel en behendig hoog de boom in om achter wat bladeren zich te verschuilen. We hebben veel nesten, de slaapplekken, gezien die ze iedere dag opnieuw maken. 's Avonds in de boot op nightsafari, met een felle lamp in de bomen schijnen om te kijken of er wat ogen reflecteren. Wat kleinere dieren gezien als een civet-kat, uilen en vogels. Om elf uur weer terug op het kamp en daar nog wat gekaart en biertjes gedronken. De staff speelde wat gitaar en was erg gezellig Nzo in de jungle.

De volgende ochtend weer om 6 uur op voor de ochtendsafari (tijdens de schemeruren is het wildlife het meest actief). Nu de andere kant van de rivier op gegaan, wat meer het wildlife sanctuary in. Hier kwam de proboscis-aap (neusaap) veelvuldig voor en deze aap komt alleen in Borneo voor. Hij heeft de bijnaam 'dutchman' omdat hij een rood gezicht heeft en de Nederlanders die hier destijds waren om de boel te koloniseren een roodverbrand gezicht hadden). Deze apen zijn nog sneller dan de Orang Oetangs en dus lastig te fotograferen. Zeker vanuit een wiebelige boot zonder een statief. Wel leuk om deze groepen door de bomen te zien bewegen. Naast deze apen hebben we ook neushoornvogels zien vliegen, erg gaaf om te zien. Ook regenmatig wat kleinere dieren als hagedissen etc.

Na de ochtendsafari stond een jungle-trekking op het programma, omdat het nogal veel regent was het meer een modderworsteling haha. Qua wildlife leverde dit niet veel meer op als een mega-duizendpoot achtige en wat kleine kikkertjes.
Op de weg er naar toe zagen we vanuit de boot een grote krokodil liggen langs de kant die vervolgens snel het water in gleed waarna we alleen nog maar zijn ogen konden zien. We snappen nu waarom we niet mogen zwemmen hier :-) Wel apart dat je regelmatig locals in het water ziet vissen enzo, het is toch geen kleine soort die hier zit...


Die middag hadden we na de lunch een paar uurtjes vrij, deze hebben we besteed met wat praten met de staff over het kamp en projecten die hier gestart zijn om de jungle die er nog is te beschermen. Ook zij zijn erg verdrietig over de houtkap en een telefoontje met de mededeling dat bij een dorp verderop een krokodil van 2,5 meter is doodgeschoten om letterlijk de huid te verkopen, maakt de stemming er even niet veel beter op.

Die avond gingen we weer op boottocht, nu om de flying foxes (vleerhonden) te zien uitvliegen, die schijnen dit iedere dag om 18:20 te doen, we vragen ons zelfs af of er geen kooi wordt opengezet :-) Onderweg zien we weer een stel neusapen, naast de makaken die je overal tegenkomt. En inderdaad om half zeven kwamen de flying foxes overvliegen, het zag niet echt zwart zoals onze gids had gezegd maar het waren toch wel behoorlijk aantallen. We hopen maar dat ze veel muggen eten die nacht ;-) Na het eten rondom het kamp nog een nighttrekking gedaan waarbij we opzoek gingen naar wat klein nachtleven als spinnen, slangen en andere insecten. Als bonus kwam er weer een civet-kat voorbij, dit keer konden we hem uitgebreid bekijken en zagen hem op zijn gemak vruchten uit de boom eten. Erg leuk! Helaas geen slangen gezien maar wel een aantal behoorlijk rare en grote insecten.

Daarna wederom de avond afgemaakt met biertjes en gekaart en voor twaalven weer onder de klamboe voordat de stroom er af ging. Ook nu weer was het voedertijd voor de muggen en mieren, Marjolein is flink de klos. 27 Beten op alleen al haar linkervoet, maarja ze moet er wat voor over hebben :-P

De volgende ochtend was het alweer voorbij. Nog een laatste ochtendsafari met de boot waarbij we helaas niet zoveel hebben gezien. Met enige weemoed verlaten we dit stukje jungle met de aardige mensen van Uncle Tan om weer terug te keren naar de bewoonde wereld.

Rond lunchtijd komen we weer aan bij het basiskamp van Uncle Tan in Sepilok. Tijdens de lunch twijfelen we of we naar het hotel terug zullen gaan of nogmaals langs het Rehabilitation Centre te gaan om nog een keer de Orang Oetangs van dichtbij te bekijken. Dus nog maar even langs de Orang Oetangs :-) Als we naar het platform lopen zit er alweer eentje vlak langs het pad. De mensen die voor ons lopen, lopen er staal voorbij. Het is hetzelfde vrouwtje dat een paar dagen eerder aan de rugzak van iemand hing :-) Die hadden wij wijselijk nu in de bagageruimte achter gelaten. Bij het platvorm was een moeder met kind een show aan het weggeven, het eten was er nog niet dus ze konden hun aandacht richten op elkaar. Schattig om te zien. Ze hadden al het voedsel voor zich alleen en ze genoten er zichtbaar van. Bij de bus terug naar Sandakan is Mol nog op de foto gezet samen met een Teddybeer, deze werd ook overal ter wereld op de foto gezet! Wij zijn dus niet de enigen die zo raar zijn haha. Mol heeft een heuse collega!

De volgende dag werden we opgehaald om naar het proboscis sanctuary te gaan, daar zitten 400 van deze neusapen waarvan zo'n 70 regelmatig naar de voederplateau's komen. Niet helemaal in het wild maar wel leuk weer om ze van dichtbij te zien. Ze zijn nog steeds helemaal vrij om te doen wat ze willen, er staat geen hek om het gebied wat omgeven is door palmolie plantages. Toen we aankwamen zat er nog een andere apensoort, grey leaved monkeys, erg grappig uitziende apen. Ze sprongen over de lens van Marjolein heen! Deze kregen ook wat te eten van de beheerder en kwamen vlakbij. Ook het voederen van de groepen (1 groep met vrijgezelle mannetjes en 2 groepen van 1 mannetje met harem) van de neusapen was erg leuk om van zo dichtbij te zien. Ook kwam er nog een neushoornvogel kijken, deze werd getracteerd op stukjes banaan.

We zouden hier eigenlijk een nachtje blijven zodat we hier nog wat langer zouden zijn maar door een communicatiestoornis was dit niet helemaal goed gegaan. We konden alsnog wel blijven (duur!) maar besloten toch maar de bus te nemen naar Lahad Datu waar we vanuit twee andere mooie stukken regenwoud wilden bezoeken. Om twee uur zaten we dus in de driekwart lege bus, daarvoor nog even gegeten bij een kraampje bij de bus. Heerlijk gegeten voor erg weinig ringgit. In Lahad Datu was op Zich niet zoveel te beleven. We kwamen op zaterdagavond aan dus waren helaas de kantoortjes die het bezoek aan de regenwouden regelen gesloten. Maandag maar een poging wagen. Zaterdagavond waren we in een low budget hostel beland die we wel erg primitief vonden dus een dag later maar naar een wat luxer hotel verkast. (Warm water uit de douche is na zo'n jungle tocht ook best pettig). De rest van de zondag over de markt gelopen, je merkt dat hier weinig westerlingen zijn want heel veel mensen roepen of zwaaien naar ons. Wel heel aardig allemaal. Het is alleen wel altijd 'goooodmorning' ;-)

Vanochtend langs de kantoortjes gegaan. Het rare is dat ze hier veel op de echt rijke toeristen richten zodat ze hier 400 euro per nacht vragen voor een superdeluxe lodge midden in het regenwoud. Best prettig zo'n openlucht jacuzzi maar daar komen we hier niet voor. En willen ons geld daar zeker niet aan besteden. Maar na wat beraad en puzzelen hebben we het programma voor de komende twee weken zo'n beetje rond. We gaan eerst 2 nachten voor een nog net acceptabel bedrag in een luxe lodge (zonder jacuzzi) Tabin National Park bezoeken. Helaas is de wat meer budget optie weggespoeld door de regen en nu nog onder constructie. Na weer een nachtje hier in Lahad Datu gaan we vrijdag t/m maandag naar Danum Valley. Beide zijn nog stukken primary forest en is een grote verscheidenheid aan dieren en planten. Dit keer gaan we in een field centre wat eigenlijk voor wetenschappers is bedoeld maar als er plek is mogen er ook onnozele toeristen zoals wij in. Iets budget vriendelijker als de lodges een uur verderop. (verderop betaal je 700 euro voor 2 nachten en wij betalen 200 euro voor drie nachten, maar ook nu geen jacuzzi buiten en koud water uit de douche) We hopen nog wat enthousiaste onderzoekers te treffen die ons het een en ander kunnen uitleggen. Safari's en eten worden ook vanuit hier geregeld dus wij zien geen reden om voor de luxe lodges te kiezen...

Maandag de 23e gaan we met de bus door naar Palau Sipidan (een top-tien dive site) om daar een paar daagjes te duiken (en voor Marjolein snorkelen en op het strand lezen) en dan vliegen we de 28e naar Kuching om daar naar Bako National Park te gaan waar we ook al een hoop positieve verhalen over gehoord hebben. Ook de rafflesia bloem staat daar (die een paar maanden geleden in de hortus botanicus in Leiden nog in bloei stond). Als we geluk hebben staat er eentje in bloei en kunnen we deze ook nog meepakken. Even de naar rottend vlees ruikende en grootst bloeiende bloem ter wereld zien.

Dus we gaan nog een hoop mooie dingen zien hier in Borneo!

Terima Kasih!

Marjolein & Martijn & Mol